Ένα κείμενο που κατέθεσα στην δημόσια διαβούλευση του Υπουργείου παιδείας για το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ενίσχυση της Έρευνας, της Τεχνολογικής Ανάπτυξης και της Καινοτομίας»
Αν η αναζήτηση της οικονομικής ευημερίας μας ωθεί στην φαινομενικά αβίαστη παραδοχή-αξίωμα, πως αυτή γεννάτε κατά μέγιστο βαθμό από την σύνδεση της επιχειρηματικότητας με την δημόσια ιδρυματοποιημένη έρευνα που παράγει νέα γνώση, τότε κατά την ταπεινή μου γνώμη αυτό αποτελεί μια επικίνδυνη και αναχρονιστική παραδοχή, που μπορεί να έχει τις ρίζες της σε δυο εκδοχές, ή στην απλή αναπαραγωγή στερεοτύπων ή στην συντεχνιακή λογική μιας κάστας ανθρώπων που προσδοκούν να αναδειχτούν ως μοναδικοί σωτήρες, σε ένα πρόβλημα που λίγο έχει πραγματικά να κάνει με την αυτή καθαυτή την παράγωγη της νέας γνώσης, αλλά περισσότερο με την ανάλυση των πρακτικών αναγκών της παγκόσμιας αγοράς, της βέλτιστης εφαρμογής και εμπορικής προώθησης νέων ιδεών που δεν προκύπτουν απαραίτητα πάντα από την νέα γνώση, αλλά από την ανάγκη επίλυσης πρακτικών προβλημάτων.
Μήπως ένας από τους βασικούς λόγους της αποτυχίας της Στρατηγικής της Λισσαβόνας πηγάζει από την λογική της αναγωγής της δημοσίας ιδρυματοποιημένης έρευνας ως την μεγίστη ιερή αγελάδα που θα παράγει την πρώτη ύλη, την νέα γνώση δηλαδή, που από αυτήν θα γεννηθούν οι νέες ιδέες που τελικά θα προκαλέσουν την οικονομική ευημερία;
Μήπως η έρευνα και η καινοτομία είναι δυο διαφορετικά πράγματα, αλληλοσυσχετιζόμενα μεν, αλλά όχι πάντα αλληλοεξαρτώμενα;
Για να δούμε… Αν ο στόχος μας λοιπόν είναι, τα απτά οικονομικά αποτελέσματα και η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας, τότε…
«Καινοτομία» τι είναι αυτό;
Η νέα και πρωτοποριακή ιδέα άμεσα υλοποιούμενη με απτά αποτελέσματα.
Ο ορισμός της καινοτομίας wikipedia...
Η έμφαση δίνεται, ή στην διαδικασία εμπορευματοποίησης του προϊόντος/υπηρεσίας ή στο επιτυχές αποτέλεσμα της δράσης οικονομικό ή κοινωνικό. Προκύπτει λοιπόν πως καινοτομία δεν είναι η νέα και πρωτοπόρος ιδέα, αλλά ο συνδυασμός της επιτυχούς αξιοποίησης αυτής, στην αγορά.
Άρα η καινοτομία δεν είναι κάτι αναμενόμενο, ούτε προβλέψιμο όταν έχουμε μια νέα ιδέα, αλλά εξαρτάται από την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής της στην αγορά. Η καινοτομία λοιπόν είναι εξαρτημένη από την επιχειρηματική δεινότητα και αριστεία που θα επιδείξουν αυτοί που θα επιχειρήσουν να την εισάγουν στην αγορά.
Μήπως τότε, αντί για την λέξη «καινοτομία» πρέπει να χρησιμοποιούμε την φράση «νέες ιδέες»; Είναι άραγε δόκιμο; Πότε μια ιδέα είναι ΝΕΑ;
Κατά τον ΟΟΣΑ μια ιδέα είναι NEA όταν έχει διεθνές δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και έχει πιστοποιημένο διεθνώς το ΝΕΟ.
Άρα, με απλά λόγια, όταν αποτελεί εφεύρεση.
Γιατί λοιπόν ενώ αναφερόμαστε στο στρατηγικό σχέδιο σε νέες ιδέες δεν λέμε απλά εφευρέσεις;
Ποιοι παράγουν εφευρέσεις λοιπόν; Οι Ερευνητές ή οι Εφευρέτες;
Ποιοί είναι οι Ερευνητές;
Σύμφωνα με τον νόμο 2919/2001, ερευνητές είναι απαραίτητα κάτοχοι διδακτορικού τίτλου και στο δημόσιο χωρίζονται σε βαθμίδες Α’, Β’, Γ’ και Δ’ (δόκιμους). Είναι κριτήριο εξαιρετικά υψηλής βαρύτητας για να ανελιχτούν σε βαθμίδα Α’ ή Β’ η κατοχή διεθνούς διπλώματος ευρεσιτεχνίας, όμως δεν είναι και απαραίτητο, μιας και αρκούν απλές δημοσιεύσεις για την ανέλιξη αυτή.
Αν ψάξετε στις βάσεις δεδομένων του Ευρωπαϊκού Γραφείου Ευρεσιτεχνιών στις κατοχυρώσεις από το 2000 μέχρι σήμερα, θα παρατηρήσετε πως πάνω από το 85% των Ευρωπαϊκών Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας που έχουν κατοχυρωθεί από Έλληνες ΔΕΝ προέρχονται από ερευνητές ή δημόσια ερευνητικά κέντρα, αλλά από απλούς εφευρέτες που μπορεί και να ΜΗΝ είναι καν απόφοιτοι ανώτατης σχολής…
Εφευρέσεις λοιπόν, παράγουν οι άνθρωποι που είναι δημιουργικοί, που εντοπίζουν ένα πρακτικό πρόβλημα και εφευρίσκουν μια πρωτόγνωρη και αναπάντεχη λύση. Οι εφευρέτες λοιπόν παράγουν νέες ιδέες κατά μέγιστο βαθμό, αυτό είναι αυταπόδεικτο ακόμα και σε προηγμένες χώρες στην καινοτομία όπως η Φιλανδία το μερίδιο των δημοσίων ερευνητικών ιδρυμάτων στην παραγωγή εφευρέσεων είναι της ίδιας τάξης με αυτό της Ελλάδας. Επιπλέον οι εφευρέτες αποδίδουν στην χώρα και το μέγιστο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που μόνο ένα διεθνές δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μπορεί να εξασφάλιση, πλεονέκτημα που καταγράφετε από όλες της κατατάξεις ανταγωνιστικότητας και τον ΟΟΣΑ σαν κορυφαίο μετρήσιμο μέγεθος στις εκροές καινοτομίας.
Ο Πετζετακης την δεκαετία του 60’ με μια απλή ιδέα, που προέκυψε όταν παρατήρησε το μηχάνημα που παρήγαγε τους σωλήνες αρδεύσεις, λόγο ενός χαλασμένου ιμάντα δημιουργούνταν δακτύλιοι στους σωλήνες που δεν τους επέτρεπαν να τσακίζουν όταν απλώνονταν στο έδαφος, την κατοχύρωσε διεθνώς και έγινε πολυεθνική…
Οι Φινλανδοί, διαβάστε πως ένα εργαλείο που δένει αγκίστρια σε πετονιές έδωσε υψηλής προστιθεμένης άξιας εξαγωγικό τζίρο εκατομμυρίων…
Κλικ για μαθήματα επιχειρηματικότητας από την Φινλανδία...
Απλές ιδέες που λύνουν απλά πρακτικά προβλήματα, όπως αυτό που έλυσε ένα νέο παιδί 27 ετών από την Θεσσαλονίκη, που κατοχύρωσε διεθνώς την μετατροπή του νερού που πηγαίνει στο καζανάκι της τουαλέτας, από HO2 σε ΗΟ3 (την υπεροξυγόνωση του νερού) και έτσι έλυσε το πρόβλημα της μόλυνσης του περιβάλλοντος από τα χημικά που μέχρι σήμερα ήταν απαραίτητα για την απολύμανση της λεκάνης… είναι ένας απόφοιτος ιδιωτικού ΙΕΚ με σπουδές στο μάρκετινγκ…
Η βασική διαφορά ενός εφευρέτη από ένα ερευνητή, είναι πως ο εφευρέτης στοχεύει και προσδοκά πάντα οικονομικό αποτέλεσμα, ενώ ο ερευνητής μπορεί απλός να θέλει να κάνει μια επιστημονική ανακάλυψη, που βάση νομού δεν κατοχυρώνετε άρα δεν μπορεί να προσδώσει στην χώρα απτό οικονομικό αποτέλεσμα.
Έρευνα, βασική ή εφαρμοσμένη, ιδρυματοποιημένη η ελεύθερη;
Απλές ιδέες ή επιστημονικά επιτεύγματα;
Όλα είναι χρήσιμα, απλός αν ο στόχος είναι το οικονομικό αποτέλεσμα, η ανάπτυξη και η ανταγωνιστικότητα, το βάρος πρέπει να πέσει στην ανάδειξη της εφευρετικότητας όλων, καθηγητών, ερευνητών και απλών καθημερινών ανθρώπων…
Η γνώση και η καινοτομία, ποία η σχέση τους;
Η σχέση τους είναι άρρηκτη, είναι άμεση… αλλά με ποια έννοια, γνώση; Μα φυσικά, με την εκπαιδευτική, όχι την γνώση που προκύπτει από την βασική έρευνα… Η γνώση και δει η ευρεία γνώση, επιτρέπει να ανεδείχθη η εφευρετικότητα ενός ατόμου, ιδιαίτερα αν το εκπαιδευτικό σύστημα την έχει ενισχύσει με την συνδυαστική σκέψη, τότε έχουμε ένα εκρηκτικό μείγμα γνώσης και εκπαίδευσης.
Σε καμία όμως περίπτωση να μην συγχέουμε την εκπαιδευτική γνώση με την ερευνητική γνώση.
Όπως ανέφερα και ποιο πριν, η επιστημονικές ανακαλύψεις βάση νόμου ΔΕΝ κατοχυρώνονται.
Η ανταγωνιστικότητα, η ιδιοτέλεια, η διάχυση της γνώσης, η αγορά και οι νέες ιδέες.
Η έννοια της ανταγωνιστικότητας είναι συνυφασμένη με την ιδιοτέλεια, ανταγωνιστικός είναι κάποιος που θέλει να τρέξει σε ένα αγώνα και να τον κερδίσει αυτός και μόνον αυτός, να πάρει το τρόπαιο και να είναι ο πρωταθλητής.
Άρα αν η καινοτομία είναι το τρόπαιο και ο στίβος η αγορά, γιατί κάποιος να θέλει να μοιραστεί τις νέες ιδέες του ή να διαχύσει στους ανταγωνιστές του τις γνώσεις του;
Η συνεργασίες με άλλα ερευνητικά προγράμματα και η χρηματοδότηση ερευνάς για λογαριασμό άλλων χωρών, μας απομυζά ανθρώπινους πόρους και μας κατεβάζει κλίμακες στην εξωστρεφή ανταγωνιστικότητα μας, μιας και χαρίζει έναντι πινακίου φακής εν δυνάμει χρήσιμα αποτελέσματα έρευνας, σε δυνάμεις που όταν θα έρθει το πλήρωμα του χρόνου θα μας τις πουλήσουν πίσω, ζητώντας υπερτίμημα γι’ αυτό που τους χαρίσαμε.
Άρα η ανταγωνιστικότητα και τα πνευματικά δικαιώματα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μιας και όλο το οικονομικό οικοδόμημα της παγκόσμιας αγοράς βασίζετε αμιγώς και καθ’ ολοκληρίαν στην ιδιοτέλεια.
Πως λοιπόν εμείς σχεδιάζουμε ένα στρατηγικό σχέδιο βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας μας με χαρακτηριστικά ανιδιοτέλειας ως προς τις άλλες χώρες, όταν αυτές απέναντι μας είναι μόνο ιδιοτελείς;
Για ποια ανταγωνιστικότητα μιλάμε; Την εσωστρεφή ή την εξωστρεφή;
Μήπως στον πανικό μας να βρούμε πόρους για να δικαιολογήσουμε την θέση μας, σκαρφιζόμαστε τρόπους που θα μας δώσουν για μια ακόμα φορά την δυνατότητα να εκμεταλλευόμαστε δημόσιες εγκαταστάσεις και υποδομές, για να παράγουμε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για λογαριασμό των ανταγωνιστών μας;
Τι σχέση έχουν οι επιχειρήσεις με την ΓΓΕΤ;
Οι επιχειρήσεις μιας και είναι ιδιοτελείς οργανισμοί (για τους γνωστούς λόγους) από την φύση τους δεν μπορούν να συνεργαστούν εύκολα με ερευνητές και ερευνητικά κέντρα. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα που δεν έχουμε μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις που θα είχαν ανάγκη κάτι τέτοιο, λόγο της δυσκινησίας που παρουσιάζουν, όπως στην Αμερική και την Ιαπωνία ή την Γερμάνια, έτσι είναι εξαιρετικά δύσκολο ένας ερευνητής (εφευρέτης/ερευνητής) να βρει συνέργεια στην επιχειρηματική κοινότητα για κάτι που κατοχύρωσε. Από την άλλη μεριά η ΓΓΕΤ είναι εξαιρετικά μακριά από τις επιχειρήσεις, ώστε αυτές φτάσουν στο σημείο να ζητήσουν την συνεργασία της για κάποιο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν, αυτό είναι αυταπόδεικτο με την αποτυχία του προγράμματος “κουπόνια καινοτομίας”…
Τελικά μήπως η ΓΓΕΤ πρέπει να ασχολείται μόνο, με τα του οίκου της;
Δηλαδή να μετονομαστεί σε Γενική Γραμματεία Δημόσιων Ιδρυμάτων Ερευνάς;
Το κείμενο προς διαβούλευση στο opengov.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου